Nguyễn Trường Giang quyết rời vùng an toàn - một công việc ổn định ở ngân hàng để theo đuổi đam mê với tangram 'made in Vietnam'.
Không phải là sau vài năm làm ngân hàng thấy không phù hợp mà Nguyễn Trường Giang (sinh năm 1979) nghỉ việc. Anh đã gắn bó với Eximbank 15 năm. Môi trường tốt nhưng anh tự thấy mình như "một con cá cứ bơi mãi trong ao". "Đó là một cái ao buồn chán. Chẳng nhẽ mình sẽ sống buồn tẻ như vậy đến cuối đời hay sao", Giang nghĩ nên quyết định thôi việc.
Nghỉ việc, ban đầu Giang nghĩ tới kinh doanh bất động sản nhưng sau tự thấy việc này không khác gì đi làm ngân hàng. Rồi Giang nảy ra ý tưởng mở quán "phở sườn bò", nhưng vẫn cảm thấy không ổn vì cũng không đạt tiêu chí "làm cái chưa ai làm, hoặc là làm tốt hơn cái mà mọi người đã làm". Thế nên, Giang đi du lịch tìm ý tưởng.
Tangram 'made in Vietnam'
Nguyễn Trường Giang, Nhà sáng lập The Small T. Ảnh nhân vật cung cấp
Trong một lần đến Nhật, khách sạn nơi Giang ở để sẵn hộp T Puzzle – một trò chơi tangram - cho khách tiêu khiển. Tình cờ chơi thử, anh cảm thấy rất thích thú và nảy ra ý định sản xuất loại trò chơi này.
Nhưng tangram không phải là điều gì mới mẻ, nếu không nói là quá cũ. Người sáng tạo ra trò xếp hình này đã sống cách đây gần 1.000 năm. Phiên bản phổ biến nhất của tangram bao gồm 7 mảnh ghép để người chơi kết hợp lại với nhau thành các hình dạng có nghĩa, mà không chồng chéo nhau.
Gần 120 năm trước, T puzzle ra mắt tangram 4 mảnh ghép đầu tiên, và đến nay chưa có tangram 4 mảnh ghép nào mới xuất hiện. Nhà toán học người Mỹ Martin Gardner, người đã góp phần chỉnh sửa bản T puzzle, từng nói "Tôi không biết có một trò lắp ráp nào vừa ít vừa khó đến như vậy". Nhưng Giang vẫn muốn làm cái gì đó khác đi cho tangram, một trò chơi hơn trăm năm không còn "tiến hoá".
Về Việt Nam, Giang kể lại ý tưởng chế tạo một tangram 4 mảnh ghép hoàn toàn mới với vợ. Không phản đối, để chồng theo đuổi nhưng cô bình luận "vô lý và điên rồ". Biết sẽ rất khó, ban đầu anh đặt mục tiêu chế tạo một bộ tangram 5 miếng.
"Suốt một thời gian dài, tôi chỉ có ăn xong là lao vào chế tạo, ngày nào cũng làm việc tới khuya. Trong thời gian đó hầu như trong đầu tôi không có gì khác ngoài tangram", anh kể lại.
Khi T1- phiên bản đầu tiên của tangram 5 miếng - chế tạo thành công, thì bộ chỉ ghép được 24 hình và triết lý chế tạo còn rất sơ khai. Anh sản xuất thử 100 hộp vừa bán vừa tặng và hết sạch trong 2 ngày. Anh nói rằng không ngờ phản ứng của khách hàng lại tích cực như vậy. "Nhưng hàng xóm vẫn hoài nghi và dè bỉu một ông ngân hàng nghỉ việc ngồi nhà làm đồ chơi để vợ ngày ngày đi làm", Giang kể.
Cuộc chơi 'hack não'
Tangram vốn là một trò thử thách tư duy và sự kiên nhẫn của người chơi, gọi nôm na là một thể loại đồ chơi xếp hình "hack não". Tuy nhiên, để nó ra đời thì người sáng tạo phải bị "hack não" trước. Sau T1, Giang nhắm đến mục tiêu xô đổ kỷ lục 120 năm chưa có tangram 4 mảnh ghép nào mới mà anh thừa nhận là "vô cùng gian nan và khó khăn" đến độ ngồi ăn cũng nghĩ đến các thiết kế hình học.
Để vượt qua được những lúc giải mãi không ra bài toán thiết kế, Giang nói chỉ bám vào 3 từ khóa của bản thân "đam mê - nhiệt huyết - chăm chỉ".
Tangram của Nguyễn Trường Giang sản xuất bằng gỗ. Ảnh: The Small T
Cuối cùng T3 cũng ra đời, nhưng không đủ khó và độ biến hóa không cao nên vẫn phải nghiền ngẫm tiếp phiên bản tangram 4 mảnh khó hơn. Mục tiêu của T4 là "key" được ẩn giấu tốt nhất để thách thức người chơi ở mức cao nhất. Sau nhiều lần thất bại, T4 cũng hoàn thành. Đây cũng là lúc Giang hoàn thiện triết lý về chế tạo tangram. Anh quay lại nâng cấp T1 từ 24 hình lên thành 48 hình.
Chế tạo xong T4, Giang đặt mục tiêu cao hơn nhiều, chế tạo tangram chỉ có 3 miếng mà theo anh là đầu tiên trên thế giới. Đến khi lao vào làm, anh thừa nhận phiên bản 3 miếng (tên T2) tốn nhiều sức lực nhất nhưng cũng xứng đáng. Nhiều người sốc khi cầm trên tay phiên bản này. "Tôi mang T2 mời một số bạn bè chơi thử. Quả thật, họ vô cùng bối rối khi đối diện với tangram chỉ có 3 miếng", anh kể.
Giang nói rằng, hầu hết thiết kế tangram cổ điển đều vẽ một lưới với các ô vuông đều nhau, sau đó các đỉnh mảnh ghép được thiết kế nằm trên các giao điểm của mắt lưới. Trong khi đó, tangram của anh có một số đỉnh không nằm trên giao điểm của mắt lưới và chính thiết kế này đã giúp sản phẩm phá vỡ được giới hạn về số mảnh ghép đã tồn tại suốt 120 năm qua.
Sau khi phát hành ra thị trường, một số khách hàng lại mong chờ T5, với hy vọng về phiên bản khó hơn. Giang thừa nhận không đủ khả năng thêm một bộ tangram 4 mảnh khó hơn hai bộ trước. Do đó, anh sẽ phát hành phiên bản T5 với 5 mảnh với độ khó hơn bộ T5 hiện tại vào cuối năm nay.
Bài toán kinh doanh
Nhưng startup thành công thì không chỉ nhờ sản phẩm sáng tạo mà còn rất nhiều khâu khác cùng vận hành. Giang chọn con đường giữ bản quyền thiết kế và đặt gia công sản xuất sản phẩm. Theo anh, đây cũng là cách mà các công ty công nghệ hiện đại đang làm.
"Với định hướng gia công sản xuất, chúng tôi không có bất kỳ cửa hàng vật lý nào, không có nhà máy riêng nên tự tin vượt qua khủng hoảng Covid 19 vừa rồi", Giang cho biết. Hiện nay, sản phẩm của anh chỉ bán trên các kênh trực tuyến qua website công ty, mạng xã hội và sàn thương mại điện tử.
Gần đây, The Small T - tên thương hiệu tangram của Giang - đã cấp bản quyền cho đối tác tại Singapore gia công sản xuất tại Việt Nam. Anh cho biết, tổng cộng 4.500 hộp sản phẩm đã xuất khẩu qua Singapore.
"Phiên bản T puzzle của Nhật đã bán được hơn 4 triệu hộp. Theo tôi tự đánh giá thì The Small T hay hơn phiên bản T puzzle khá nhiều và The Small T có 5 hộp tổng cộng nên doanh số mong đợi là 20 triệu hộp trên toàn thế giới", anh lạc quan.
Đồ chơi xếp hình "hack não" của Giang nhắm đến phân khúc khách hàng chủ yếu là trẻ em trên 7 tuổi và người lớn nhưng anh cho biết, thực tế người lớn chơi nhiều hơn. Giang tin mình có ngách riêng để phát triển, kể cả phải cạnh tranh chung với các dòng đồ chơi bằng gỗ khi tangram của anh cũng bằng gỗ.
"Trên thị trường rất hiếm các sản phẩm vừa đơn giản, có tính giáo dục, vừa thân thiện môi trường nên chúng tôi hoàn toàn có cơ hội để chiếm được một phần của miếng bánh ở thị trường đồ chơi giáo dục", Giang phân tích.
Tuy nhiên, Giang thừa nhận, khó khăn vẫn còn ở phía trước. Động lực để cải tiến sản phẩm với anh, không chỉ là từ khách hàng mà còn chính từ vợ. "Khi tôi nghỉ việc vợ không phản đối. Khi tôi mua máy móc để chế tạo các tangram bằng acrylic cô ấy cũng không phản đối. Đến khi tôi phải thanh lý toàn bộ máy móc vợ cũng không cằn nhằn... và vẫn tin tôi có thể thành công", Giang nói.
Đến bây giờ, khi nhìn lại, Nguyễn Trường Giang vẫn cho rằng, nghỉ việc ngân hàng và lấn sân vào cuộc chơi "hack não" này, với anh là "điều gì đến cũng phải đến".
Viễn Thông