Hiệp hội Lương thực Việt Nam đánh giá sau lệnh cấm của các nước, giá gạo trong nước tăng nhanh làm ảnh hưởng từ nông dân, thương lái đến doanh nghiệp xuất khẩu.
Đây là thông tin được Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) báo cáo Văn phòng Chính phủ về tình hình sản xuất, xuất khẩu gạo sau khi các nước tạm ngưng xuất khẩu gạo gần cuối tháng 8.
Theo VFA, hoạt động xuất khẩu gạo từ ngày 1 đến 15/8 đạt 456.768 tấn, trị giá 155 triệu USD, so với cùng kỳ giảm 19% về số lượng nhưng giá trị tăng 30%. Tính đến ngày 18/8, vụ hè thu đã thu hoạch được sản lượng khoảng 5,5 triệu tấn lúa. Vụ thu đông đã gieo sạ 420.000 ha trên 700.000 ha diện tích theo kế hoạch.
Lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ và một số nước đã đẩy giá gạo tăng mạnh so với thời điểm trước, tác động lớn đến thị trường thương mại gạo thế giới.
Theo dõi diễn biến giá gạo, VFA thấy sản phẩm này tăng quá nhanh dẫn đến chuỗi cung ứng bị đứt gãy từ nông dân, thương lái, chủ nhà máy xay xát chế biến và doanh nghiệp xuất khẩu gạo. Nguyên nhân chủ yếu do tâm lý chờ giá tăng khiến hợp đồng liên kết bị phá vỡ. Các doanh nghiệp xuất khẩu gặp khó khăn trong việc huy động nguồn hàng để thực hiện các hợp đồng đã ký.
Hiện tại, trên 200 thương nhân được Bộ Công thương cấp giấy phép đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo theo Nghị định số 107. Các thương nhận này phải báo cáo tình hình xuất khẩu nhưng họ chưa thực hiện đúng, đặc biệt là tình hình ký kết, thực hiện hợp đồng xuất khẩu và hàng tồn kho ở từng thời điểm. Việc này ảnh hưởng đến công tác tổng hợp, không kịp thời có số liệu báo cáo phục vụ cho công tác điều hành vĩ mô do thiếu dữ liệu thông tin.
Trước thực trạng trên, VFA kiến nghị Chính phủ bổ sung quy định cụ thể về cơ chế báo cáo, phân công một cơ quan quản lý về tình hình ký kết, thực hiện hợp đồng xuất khẩu gạo và hàng tồn kho của các thương nhân có đủ điều kiện kinh doanh theo Nghị định 107. Bên cạnh đó, Chính phủ bổ sung cơ chế quy định giá sàn xuất khẩu gạo nhằm đảm bảo hiệu quả sản xuất cho nông dân; đồng thời đảm bảo sự cạnh tranh lành mạnh giữa các thương nhân xuất khẩu gạo...
Sạp bán gạo tại chợ Bà Chiểu, quận Bình Thạnh (TP HCM). Ảnh: Linh Đan
Sau khi Ấn Độ cấm xuất khẩu các loại gạo không phải là Basmati (một loại gạo phổ biến tại Nam Á) cuối tháng 7, giá gạo xuất khẩu của các nước tăng mạnh. Gạo 5% tấm của Việt Nam cũng tăng 25 USD mỗi tấn so với thời điểm trước lệnh cấm này.
Tại một số địa phương ghi nhận tình trạng thương lái đua thu gom lúa, đẩy giá tăng từng ngày. Ngày 25/8, quốc gia xuất khẩu gạo nhiều nhất thế giới lại tiếp tục áp dụng mức thuế xuất khẩu 20% với gạo đồ khiến giá gạo xuất khẩu 5% tấm của Việt Nam tiếp tục tăng cao lên 643 USD một tấn, cao hơn gạo Thái Lan 13 USD một tấn. Đây cũng là mức cao nhất 15 năm qua.
Khảo sát thị trường lúa gạo trong nước cho thấy, giá lúa gạo tiếp tục duy trì mức cao. Cụ thể, gạo IR 504 ở mức 7.750-7.900 đồng một kg, giống OM 5451 từ 7.750-8.000 đồng một kg, lúa OM 18 ở mức 7.800-8.200 đồng một kg. Giá gạo tại các cửa hàng bán lẻ cũng tăng thêm 500 đồng mỗi kg lên 17.500 đồng với gạo dẻo thông thường và lên 22.000-25.000 đồng với gạo dẻo có thương hiệu. So với tháng 7, giá gạo bán lẻ trong nước đã tăng 2.500-4.000 đồng mỗi kg.
Thi Hà