Giới chuyên gia cho rằng đây là sự thay đổi lớn trong quan hệ hai nước. Nó cũng xảy ra vào thời điểm tệ nhất với Venezuela, khi nước này đang vật lộn với khủng hoảng kinh tế và nhân đạo. "Trung Quốc không thích cho Venezuela vay thêm tiền", Margaret Myers - Giám đốc Inter-American Dialogue - Tổ chức nghiên cứu theo dõi các khoản vay giữa Trung Quốc và Mỹ cho biết.
Từ năm 2007, các ngân hàng quốc doanh Trung Quốc đã cho Venezuela vay 60 tỷ USD, theo Inter-American Dialogue. Con số này lớn hơn bất kỳ quốc gia Mỹ Latin nào. Trung Quốc được Venezuela coi là chủ nợ quan trọng nhất.
Trong số đó, Venezuela vẫn còn nợ khoảng 20 tỷ USD và không có dấu hiệu có thể trả lại, đặc biệt trong bối cảnh khủng hoảng như hiện nay. Venezuela trả phần lớn nợ bằng dầu. Năm ngoái, hãng dầu quốc doanh Venezuela – PDVSA đã chuyển 579.000 thùng dầu mỗi ngày cho Trung Quốc.
 |
|
Trung Quốc đã cho Venezuela vay hàng chục tỷ USD trong 10 năm qua. Ảnh: Venezuela Analysis |
Nhưng năm nay, sản xuất dầu tại Venezuela đã xuống thấp nhất 13 năm. Một số hãng cung cấp dịch vụ dầu mỏ, như Schlumberger, đã phải giảm đáng kể hoạt động, do Chính phủ Venezuela còn nợ họ khá nhiều.
Giới chuyên gia cho biết giới chức đã sai lầm trong quản lý tài nguyên, đẩy Venezuela vào khủng hoảng. Và Trung Quốc giờ đã hết kiên nhẫn.
"Trung Quốc đã cho phép người Venezuela làm những việc ngớ ngẩn. Và họ không muốn điều đó tiếp tục nữa", Derek Scissors - nhà nghiên cứu tại AEI - tổ chức theo dõi đầu tư của Trung Quốc trên toàn cầu cho biết.
Cũng như Chính phủ, các công ty Trung Quốc cũng đang mất hứng với Venezuela. Từ năm 2010, họ đổ trung bình 2,5 tỷ USD một năm vào các dự án tại đây. Tuy nhiên, nửa đầu năm nay, con số này chỉ là 300 triệu USD, AEI cho biết.
Scissors nhấn mạnh số liệu có thể thay đổi nếu Trung Quốc đồng ý cho vay một khoản lớn cho Venezuela trước cuối năm. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng Trung Quốc đang không muốn chi thêm tiền nữa.
Tâm lý này đã xuất hiện từ năm ngoái, khi Công ty Xây dựng Đường sắt Trung Quốc ngừng sản xuất "tàu cao tốc" cho Venezuela. Nơi sản xuất tàu này - từng là biểu tượng của sự thăng hoa trong quan hệ 2 nước - giờ đã bị bỏ hoang.
Trung Quốc từ lâu vẫn coi Venezuela là một trong những đồng minh hàng đầu tại Mỹ Latin, giới chuyên gia cho biết. Họ dùng tiền và các dự án phát triển cơ sở hạ tầng để đổi lấy nguồn cung dầu mỏ ổn định trong nhiều năm tới.
Tuy nhiên, tham vọng của Trung Quốc đã vấp phải vật cản là cuộc khủng hoảng tại Venezuela. Lạm phát tại đây được Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo lên 700% năm nay. Còn GDP có thể giảm tới 8%. Tiền tệ nước này đang lao dốc và rất nhiều người tin rằng Venezuela có thể vỡ nợ.
Khi ngân sách hao hụt, Venezuela không thể chi trả cho rất nhiều hàng hóa nhập khẩu. Điều này đã khiến họ thiếu thốn nhu yếu phẩm. Nhiều người Venezuela còn phải bay sang Mỹ chỉ để mua những thứ như giấy vệ sinh hay bột ngô.
Dù vậy, đây lại chính là lúc Venezuela cần thắt chặt quan hệ với Trung Quốc nhất. "Trung Quốc không sẵn sàng tiếp tục cho Venezuela vay tiền nữa. Nhưng Venezuela đang chìm trong khủng hoảng trầm trọng. Và mọi chuyện có thể còn vượt tầm kiểm soát hơn nữa", Mauro Roca - nhà kinh tế học khu vực Mỹ Latin tại Goldman Sachs kết luận.
Hà Thu (theo CNN)