Kênh tiền gửi ngân hàng đã giảm hấp dẫn đáng kể vẫn chưa đủ giúp VN-Index thăng hoa, do bức tranh lợi nhuận doanh nghiệp kém sáng và dòng tiền thận trọng.
Hai tháng qua, VN-Index ghi nhận đà phục hồi tốt từ 1.031 điểm lên 1.140 điểm. Đồng thời, thanh khoản cũng được cải thiện. Riêng trên HoSE, những phiên giao dịch 18.000-20.000 tỷ đồng xuất hiện nhiều hơn, tăng mạnh so với mức 11.000-12.000 tỷ đồng tháng 5.
Tuy nhiên, thị trường chững lại trong những phiên gần đây, VN-Index phần lớn quanh 1.125-1.135, thanh khoản cũng giảm về 12.000-14.000 tỷ đồng.
Kết quả này được giới phân tích cho là đáng thất vọng khi chứng khoán vừa qua nhận nhiều thông tin tích cực như CPI Mỹ tháng 5 tăng thấp nhất 2 năm, Fed giữ nguyên lãi suất, Ngân hàng Nhà nước hạ lãi suất lần thứ tư liên tiếp, Quy hoạch điện VIII được phê duyệt, thuế VAT giảm. Trong đó, lãi suất tiết kiệm kém hấp dẫn hơn khi liên tục giảm được xem là điều kiện cần quan trọng giúp chứng khoán khởi sắc đã có. So với tháng 10-11/2022 (sau biến cố ngân hàng SCB), lãi suất huy động cao nhất đã giảm từ 11-12% về 6-7,5% một năm. Mức 8% một năm gần như vắng bóng.
Nhìn nhận về diễn biến này, ông Nguyễn Tuấn Anh, người có 16 năm kinh nghiệm với chứng khoán và hiện là Chủ tịch FinPeace – đơn vị cung cấp giải pháp đào tạo và đầu tư cá nhân, đánh giá thị trường đang chịu tác động trái chiều từ hai yếu tố: Một bên là sự hỗ trợ tích cực từ chính sách, một bên là tình hình kinh doanh chưa hồi phục.
Nhà đầu tư tại một sàn giao dịch chứng khoán ở quận 1, TP HCM tháng 3/2021 - giai đoạn "vàng" của dòng tiền trong các năm gần đây. Ảnh: Quỳnh Trần
Các số liệu thống kê cho thấy sức khỏe nền kinh tế còn yếu. Số liệu từ Tổng cục Thống kê cho hay GDP quý II tăng 4,14% so với cùng kỳ, chỉ khá hơn quý II/2020 – đáy của giai đoạn 2011-2023 (thời điểm dịch bệnh mới bùng phát).
Theo Báo cáo phân tích của S&P Global, sản lượng, số đơn hàng mới sụt mạnh, các công ty giảm việc làm và hoạt động mua hàng tương ứng. Chỉ số Nhà quản trị mua hàng (PMI) tháng 6 đạt 46,2 điểm, vẫn ở dưới ngưỡng bình quân 50 (điều kiện sản xuất ở mức bình thường) tháng thứ tư liên tiếp.
Chia sẻ của lãnh đạo các doanh nghiệp và công bố kết quả 2 tháng vừa qua cũng thể hiện phần nào mảng xám. Các doanh nghiệp đầu ngành thủy sản như Minh Phú (UPCoM: MPC) hay Vĩnh Hoàn (HoSE: VHC) đều có kết quả kinh doanh thấp 5 tháng đầu năm. Ông Lê Văn Quang, Tổng giám đốc "vua tôm" Minh Phú kỳ vọng tình hình khá hơn từ tháng 8, nếu không "sẽ khó hoàn thành kế hoạch kinh doanh 2023".
Trong ngành may mặc, Dệt may Thành Công (HoSE: TCM) cho biết không hoạt động tối đa công suất và quý II thiếu đơn hàng. Chủ tịch TCM Trần Như Tùng chia sẻ đầu năm công ty kỳ vọng đơn hàng sẽ khởi sắc từ quý III nhưng với diễn biến hiện nay, tình trạng ảm đạm có thể kéo dài sang quý IV, trong trường hợp xấu hơn thì sang năm.
Ở lĩnh vực bán buôn, bán lẻ, Digiworld (HoSE: DGW), Đầu tư Thế Giới Di Động (HoSE: MWG) hay Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (HoSE: PNJ) cũng ghi nhận sụt giảm đáng kể trong doanh thu và lợi nhuận.
Ngoài sức khỏe của doanh nghiệp, dòng tiền yếu cũng là lý do khiến thị trường chưa thực sự khởi sắc.
"Ở thị trường có quy mô nhỏ như Việt Nam, dòng tiền đôi khi lấn át hai yếu tố chính sách và nội tại của doanh nghiệp", ông Nguyễn Hồng Điệp, chuyên gia trong lĩnh vực chứng khoán, nhà sáng lập đơn vị cung cấp dịch vụ tư vấn đầu tư cá nhân VICK, cho biết.
Theo ông Điệp, tính đến cuối tháng 6, thanh khoản khớp lệnh xét riêng trên HoSE đạt 15.000 tỷ đồng, đây là mức tốt và phù hợp với điểm số VN-Index quanh 1.125- 1.130 điểm. Để thị trường bứt lên mốc cao hơn cần bình quân phiên khoảng 18.000-20.000 tỷ đồng.
Hai nguồn tiền chính trên thị trường là từ người dân và chính sách nới lỏng tiền tệ. Nhà sáng lập VICK phân tích, một dòng tiền lớn trong dân từ tiền gửi tiết kiệm tháng 11 và 12 năm ngoái (thời điểm lãi suất ở mức cao) đáo hạn được kỳ vọng chảy vào. Điều này phụ thuộc vào việc nhà đầu tư có nhận diện được sức hấp dẫn của thị trường chứng khoán hay không trong khi các kênh vàng, ngoại tệ, bất động sản đều đang khó khăn, lãi suất tiết kiệm giảm.
Tuy vậy, dòng tiền còn lại mới biến động và thực sự dẫn dắt thị trường. Các chính sách vĩ mô có vẻ hướng về nới lỏng tiền tệ nhưng theo ông Nguyễn Hồng Điệp, đang mang tính chất định hướng, hình thức. Ông nhận định chỉ khi tăng trưởng tín dụng duy trì ở mức độ cao, cung trên thị trường mở được bơm ra hay Ngân hàng Nhà nước hạ tỷ lệ dự trữ bắt buộc, luồng tiền vào thị trường chứng khoán mới mạnh lên.
Ngoài ra, ông lưu ý nhà đầu tư rằng Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) công bố còn hai đợt tăng lãi suất từ nay đến cuối năm. Cơ quan quản lý sẽ nhìn vào động thái của Fed để định hướng điều hành chính sách tiền tệ.
Vì sao dòng tiền được dự báo sẽ trở lại nhưng không thể mạnh như giai đoạn dịch bệnh (2021)?
Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Phân tích Công ty cổ phần Chứng khoán Yuanta Việt Nam, cho rằng bối cảnh hiện tại khác năm 2021. Khi đó là thời kỳ tiền rẻ, các ngân hàng trung ương thi nhau cung tiền ra thị trường để khôi phục nền kinh tế sau dịch. Đồng thời, đây là giai đoạn vàng, thu hút rất nhiều nhà đầu tư F0 cũng như doanh nghiệp có nguồn tiền nhàn rỗi.
Còn hiện nay, trải qua dịch bệnh và giai đoạn khó khăn 2022, tiền của người dân và doanh nghiệp không còn "rủng rỉnh". Giám đốc Phân tích Yuanta đánh giá doanh nghiệp đang dồn tiền để duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh, tái cấu trúc nợ, giảm áp lực trái phiếu. Người dân cũng mang tâm lý thận trọng sau khi trải qua con sóng dữ 2022 cuốn bay thành quả đầu tư hay thậm chí âm vốn. "Họ có thể chỉ chuyển một phần tiền tiết kiệm qua đầu tư chứng khoán, phần lớn còn lại vẫn để trong ngân hàng", ông Nguyễn Thế Minh nói.
Ngoài ra, triển vọng của hai thời điểm cũng khác nhau. Năm 2021 là kỳ vọng nền kinh tế phục hồi mạnh sau khi dịch bệnh được kiểm soát, còn hiện nay thì triển vọng kinh tế kém đi, rủi ro bước vào thời kỳ suy thoái vẫn còn.
Đồng quan điểm, ông Tuấn Anh của FinPeace cho rằng người dân phải rất cân nhắc khi chuyển tiền từ một kênh an toàn như tiết kiệm sang kênh rủi ro như chứng khoán để đầu tư. Hơn nữa, diễn biến thị trường hiện chỉ mới phục hồi nhẹ, nếu tính trong giai đoạn 6 tháng đầu năm vẫn đi ngang. Điều này chỉ thu hút lãnh đạo doanh nghiệp, các nhà đầu tư dài hạn, chuyên nghiệp nhìn thấy tiềm năng phục hồi từ đáy, trong khi phần đông nhà đầu tư cá nhân chưa nhận diện được cơ hội.
Mặt khác, thị trường chịu áp lực chốt lời của bộ phận nhà đầu tư ngắn hạn, nhiều cổ phiếu có mức tăng giá tốt, thậm chí gấp đôi so với đáy. Song, nhà đầu tư dài hạn nắm giữ cổ phiếu từ giai đoạn 2021 và 2022 vẫn còn lỗ lớn và không sẵn sàng tham gia thị trường ở vùng giá hiện nay.
Dự báo cuối năm, các chuyên gia kỳ vọng thị trường sẽ có sự bứt phá mạnh từ tháng 9 và 10 khi nhận ủng hộ từ yếu tố vĩ mô, nội tại doanh nghiệp, VN-Index được dự báo lên vùng 1.200-1.250 điểm.
Giám đốc Yuanta phân tích, đến quý III, những chính sách mới thực sự đi vào thực tiễn, doanh nghiệp được giảm lãi vay, tiếp cận được gói hỗ trợ. Nền kinh tế thế giới đang phát tín hiệu qua giai đoạn suy thoái, lạm phát hạ nhiệt. Khi đó, đơn hàng trở lại thì lợi nhuận doanh nghiệp Việt sẽ cải thiện và phản ánh vào giá cổ phiếu.
Đồng thời, ông Minh cũng lưu ý quý III và IV của 2022 là giai đoạn thấp điểm nên nhà đầu tư hoàn toàn có thể kỳ vọng con số tăng trưởng ấn tượng về lợi nhuận doanh nghiệp nửa cuối năm.
Trong bối cảnh các chỉ số kinh tế nửa đầu năm không khả quan, để đảm bảo hoàn thành mục tiêu, Chính phủ sẽ đưa ra nhiều giải pháp quyết liệt hơn trong nửa cuối năm trong thúc đẩy đầu tư công, tăng hạn mức tín dụng cho các ngân hàng, giảm lãi suất... Theo đó, chỉ số vĩ mô và lợi nhuận doanh nghiệp kỳ vọng có chuyển biến tích cực hỗ trợ cho con sóng lớn của thị trường trong quý III.
Ngọc Điểm