Giá xăng, dầu liên tục lập đỉnh khiến nhiều quốc gia phải tìm cách hãm đà tăng bằng giảm thuế hay xả kho dự trữ.
Chiến sự tại Ukraine và tác động lan truyền của sự kiện này đã kéo giá dầu thế giới tăng vọt thời gian qua, khiến hàng loạt chính phủ trên thế giới phải tung hỗ trợ để xoa dịu gánh nặng tài chính cho người dân. Hôm 30/5, giá dầu thô Brent lên trên 120 USD một thùng sau khi Liên minh châu Âu (EU) thông báo cấm nhập 90% dầu Nga.
Giá xăng trung bình tại Mỹ hôm 31/5 vì thế cũng lên kỷ lục, với 4,62 USD một gallon (3,78 lít), tăng 52% so với năm ngoái. Người dân tại 7 bang của Mỹ đang trả ít nhất 5 USD cho mỗi gallon xăng. Giá ở California thậm chí lên tới hơn 6 USD. Áp lực lạm phát có thể siết tiêu dùng rất nhanh và khiến tăng trưởng của Mỹ chững lại.
"Giá xăng thường tác động lớn lên tâm lý tiêu dùng và được coi là hàn thử biểu cho lạm phát trong tương lai", Jeffrey Roach – nhà kinh tế học tại LPL Financial nhận xét trên Washington Post, "Đặc biệt là trong thời điểm mở cửa trở lại, nhu cầu di chuyển được dự báo tăng đột biến, giá xăng sẽ ảnh hưởng đến kế hoạch lái xe. Còn giá dầu nhìn chung sẽ tác động đến vé máy bay".
Tổng thống Mỹ Joe Biden đã nhiều lần tuyên bố sẽ tìm mọi cách để giảm giá xăng. Nước này đã xả kho dự trữ dầu quốc gia, tìm thêm nguồn cung mới... nhưng giá xăng vẫn chưa thể hạ nhiệt. Trong một bài đăng trên Wall Street Journal hôm 31/5, ông Biden viết rằng chính quyền cần giảm thiểu ảnh hưởng của giá xăng tăng, đồng thời thúc giục Quốc hội Mỹ chấp thuận các đề xuất của ông về giảm thuế và đầu tư cho năng lượng sạch.
Một người Mỹ đang bơm xăng tại Los Angeles. Ảnh: Los Angeles Times
Tại Hàn Quốc, giá xăng hôm 30/5 lên 2.012 won (1,6 USD) một lít, tiến sát đỉnh lịch sử năm 2011. Tại Seoul, giá xăng là 2.088 won một lít, còn dầu diesel là 2.066 won.
Thuế nhiên liệu tại Hàn Quốc đã giảm 30% từ ngày 1/5, thay vì 20% như kế hoạch. Trước đó, nước này chỉ dự định giảm thuế với xăng, dầu diesel và khí hoá lỏng (LPG) trong 6 tháng, đến hết tháng 4. Nhưng sau đó, họ phải gia hạn thêm 3 tháng, tới cuối tháng 7. Nước này cũng bỏ ngỏ khả năng tăng thêm mức giảm thuế nếu giá vẫn đà đi lên.
Với việc giá dầu diesel lần đầu tiên vượt 2.000 won một lít, chính phủ Hàn Quốc đầu tháng này thông báo kế hoạch hỗ trợ cho những người bị tăng chi phí sinh hoạt do giá nhiên liệu cao.
Chính phủ Nam Phi hôm 31/5 cũng công bố hàng loạt biện pháp để hãm đà tăng thẳng đứng của giá nhiên liệu trong nước. Họ gia hạn chính sách giảm thuế xăng dầu hiện ở mức 1,5 rand (0,1 USD) một lít cho đến đầu tháng 7. Chính sách này được công bố hồi tháng 3. Việc gia hạn sẽ khiến ngân sách của Nam Phi thất thu 4,5 tỷ rand (288 triệu USD).
Từ tháng 6, Bộ Năng lượng nước này cũng sẽ bỏ một khoản thuế quản lý hiện ở mức 0,1 rand một lít, áp dụng với xăng 95. Họ cũng đang đề xuất giảm giá nhiên liệu cơ bản thêm 0,03 rand một lít trong những tháng tới.
Dù vậy, kể cả khi áp dụng các biện pháp mới, Nam Phi cho biết giá xăng vẫn sẽ tăng thêm 2,4 rand một lít từ tháng 6, còn giá dầu diesel tăng 1,1 rand. Giá nhiên liệu tại nước này được điều chỉnh hàng tháng, theo giá dầu thế giới và tỷ giá đồng rand.
Tại Thái Lan, giữa tháng 5, Thủ tướng Prayut Chan-o-cha thông báo gia hạn việc giảm thuế tiêu thụ đặc biệt với dầu diesel thêm 2 tháng, đồng thời tăng mức giảm. Ông cho biết từ ngày 21/5 đến 20/7, thuế tiêu thụ với dầu diesel B5 sẽ giảm 5 baht một lít, tăng so với mức cũ là 3 baht. Mức thuế trước đây là 5,99 baht một lít.
Viêc này sẽ khiến ngân sách Thái Lan thất thu khoảng 20 tỷ baht. Quỹ Xăng Dầu nước này cũng sẽ lỗ khoảng 70 tỷ baht.
"Quan tâm đến người dân và doanh nghiệp sản xuất là điều cần thiết. Chính phủ đang làm hết sức để ngăn giá bán lẻ dầu diesel tăng mạnh như giá dầu thô thế giới. Nếu không, việc này sẽ ảnh hưởng lên chi phí sinh hoạt, giá cả tiêu dùng và vận tải", ông nói.
Ông cũng cho biết chính phủ Thái Lan đang cân nhắc hỗ trợ cho các nhóm sử dụng nhiên liệu chịu ảnh hưởng nặng nhất. Giá dầu diesel tiêu chuẩn tại Thái Lan giữa tháng trước là gần 32 baht một lít.
Giảm thuế cũng là cách nhiều bang ở Canada lựa chọn để ghìm giá nhiên liệu. Hồi tháng 4, chính quyền Ontario công bố kế hoạch giảm thuế xăng dầu thêm hơn 5 cent một lít trong 6 tháng cuối năm. Tháng 3, chính quyền Alberta cũng thông báo sẽ không thu thuế nhiên liệu (hiện ở mức 13 cent một lít) nếu giá dầu WTI còn trên 90 USD. Giá xăng trung bình tại Canada lần đầu chạm mốc 2 đôla Canada một lít giữa tháng trước.
Còn tại Hà Lan, từ tháng 4, thuế nhiên liệu được giảm 17 cent một lít với xăng và 11 cent một lít với dầu diesel. Thuế VAT lên năng lượng cũng giảm từ 21% xuống 9%, bắt đầu từ tháng 7. Tổng cộng, gói này sẽ khiến Bộ Tài chính Hà Lan mất 2,8 tỷ euro và sẽ được áp dụng ít nhất 6 tháng. Ở nước này, thuế chiếm 50% giá xăng và 40% giá dầu diesel.
Khoản hỗ trợ một lần cho các gia đình thu nhập thấp cũng tăng từ 200 euro lên 800 euro. "Người Hà Lan đang nghèo đi vì những thứ chúng ta mua đắt lên", Karien Van Gennip, Bộ trưởng Việc làm và các vấn đề xã hội Hà Lan cho biết, "Chúng tôi không thể bù đắp cho tất cả mọi người, nên chỉ tập trung vào các gia đình có thu nhập thấp và trung bình thôi".
Hà Thu