Sau hơn 3 năm mới có 7 trong 111 quy hoạch được phê duyệt, nhưng số quy hoạch được duyệt này cũng bộc lộ ngay bất cập.
Luật Quy hoạch năm 2017 có hiệu lực từ ngày 1/1/2019. Theo báo cáo đoàn giám sát của Quốc hội và được Quốc hội thảo luận ngày 30/5, 99% cho quy hoạch quốc gia, quy hoạch vùng và tỉnh được duyệt nhiệm vụ. Nhưng tới bước lập chỉ 7 trong 111 quy hoạch được xem xét, phê duyệt, trong đó có 1 quy hoạch quốc gia, 2 quy hoạch vùng, tỉnh và 4 quy hoạch ngành.
Điểm được ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế, thừa uỷ quyền trình bày báo cáo của đoàn giám sát, lưu ý là ngay 7 quy hoạch được phê duyệt thì cũng bộc lộ ngay bất cập.
Ví dụ, quy hoạch vùng đồng bằng sông Cửu Long chưa thể hiện rõ mối quan hệ với TP HCM và vùng miền Đông Nam bộ.
Bốn quy hoạch ngành quốc gia trong lĩnh vực giao thông vận tải chưa thể hiện được tính đồng bộ, kết nối của 5 phương thức vận tải. Các dự án quan trọng quốc gia trong 4 quy hoạch này chưa phân kỳ đầu tư theo các giai đoạn 5 năm để gắn kết với các kế hoạch trung hạn, bảo đảm tính khả thi trong triển khai thực hiện.
Ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế trình bày báo cáo giám sát của Quốc hội về quy hoạch. Ảnh: Hoàng Phong
Ông Vũ Hồng Thanh cho rằng có cách hiểu chưa thống nhất về phương pháp lập quy hoạch tích hợp, trình tự lập quy hoạch và phê duyệt quy hoạch; chưa dự báo hết được những khó khăn, phức tạp trong quá trình triển khai.
Đây là nguyên nhân khiến việc lập, phê duyệt quy hoạch rất chậm. Hiện còn gần 94% quy hoạch chưa hoàn thành lập, phê duyệt. Việc này ảnh hưởng tới thực hiện chiến lược phát triển kinh tế xã hội 2021-2030 và kế hoạch phát triển kinh tế xã hội 5 năm tới.
Ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế, cho biết do việc lập quy hoạch chậm nên phải tiếp tục kéo dài thời hạn, điều chỉnh quy hoạch hiện hành thời kỳ 2011-2020. Tức là, đang tồn tại song song và áp dụng đồng thời hai quy hoạch.
Đoàn Giám sát cũng lưu ý, việc lập đồng thời nhiều quy hoạch cùng một thời điểm trong khi số lượng, chất lượng tổ chức tư vấn hạn chế, việc đấu thầu lựa chọn tư vấn theo quy định của Luật Đấu thầu gặp nhiều khó khăn.
Số lượng cán bộ, chuyên gia có trình độ chuyên môn về quy hoạch để tham gia hội đồng thẩm định còn thiếu; chưa có cơ sở dữ liệu lập quy hoạch... Từ đó, ảnh hưởng nhiều đến tiến độ, chất lượng lập, phê duyệt các quy hoạch.
Trước những bất cập khiến việc lập quy hoạch "tắc", đoàn giám sát kiến nghị Quốc hội cho phép Chính phủ, các cơ quan liên quan được thực hiện một số việc khác với luật Quy hoạch. Việc này nhằm đẩy nhanh tiến độ, phê duyệt các quy hoạch cho tới khi luật Quy hoạch được sử đổi.
Trong đó, cho phép Chính phủ quy định rõ khái niệm và phương pháp tích hợp quy hoạch; quy trình lập quy hoạch cấp quốc gia, vùng và tỉnh, nhằm bảo đảm phương pháp tích hợp trong lập quy hoạch.
Đoàn giám sát kiến nghị cho Chính phủ được áp dụng hình thức chỉ định thầu để lựa chọn đơn vị tư vấn lập quy hoạch cấp quốc gia và vùng chưa lựa chọn được tư vấn bảo đảm chất lượng.
Bên cạnh đó, đoàn giám sát cho rằng cần lập đồng thời các quy hoạch; điều chỉnh quy hoạch cấp thấp hơn thuộc hệ thống quy hoạch quốc gia (trừ quy hoạch đô thị, nông thôn) khi có nội dung không thống nhất với quy hoạch cấp cao hơn, theo hướng không phải thực hiện quy trình lập nhiệm vụ quy hoạch. Việc thẩm định, phê duyệt điều chỉnh quy hoạch sẽ được thực hiện theo quy trình rút gọn...
Giải pháp về dài hạn, đoàn giám sát kiến nghị Chính phủ rà soát sửa đổi căn bản, toàn diện Luật Quy hoạch, các luật liên quan và các văn bản hướng dẫn.