Phi hành đoàn được ví như điểm yếu của các bay trong Covid-19, khi được miễn trừ hoặc nới lỏng các quy định kiểm dịch.
Đại dịch khiến các quốc gia áp đặt quy định kiểm dịch nghiêm ngặt đối với những người nhập cảnh. Nhưng mọi điều luật luôn có ngoại lệ. Và trong đại dịch, trường hợp ngoại lệ chính là tổ bay của các hãng hàng không. Đài Loan, Hong Kong, New Zealand, Australia là những nơi miễn trừ chính sách kiểm dịch nghiêm ngặt với phi hành đoàn.
Tổ bay của hãng hàng không China Airlines đang đi làm nhiệm vụ vào 27/12/2020. Ảnh: CNA
Tại đảo quốc New Zealand, hầu hết các phi hành đoàn đều được miễn kiểm dịch bắt buộc trong 14 ngày, do chính phủ xác định "tầm quan trọng của việc duy trì các tuyến đường hàng không quốc tế". Còn phi công Đài Loan trước đây chỉ cần cách ly 3 ngày liên tiếp, tiếp viên là 5 ngày - do tiếp xúc trực tiếp với hành khách nhiều hơn.
Trong khi đó, tổ bay nội địa của Australia được phép cách ly tại nhà thay vì đến những khách sạn cách ly của chính phủ. Phi hành đoàn bay quốc tế được cách ly tại một trong 25 khách sạn cho đến chuyến bay tiếp theo. Thực tế, các tổ bay thực hiện nghiêm ngặt quy định phòng dịch theo tiêu chuẩn quốc tế, nhưng chính sách trên được đánh giá là thoải mái hơn nhiều so với du khách thông thường - những người phải ở khách sạn cách ly của chính phủ trong hai tuần, bị giám sát chặt chẽ và tự chi trả mọi phí phát sinh.
Tương tự, tại Hong Kong những phi hành đoàn không đến nơi có nguy cơ lây nhiễm cao như Anh, Mỹ, khi trở về có thể tự do đi lại sau khi xét nghiệm âm tính. Điều này được đánh giá là "nhẹ nhàng" hơn so với kỳ cách ly 3 tuần tự chi trả tại khách sạn của khách quốc tế.
Một câu hỏi được nhiều người đặt ra là "Vì sao phi hành đoàn được đối xử đặc biệt?". Một phần lý do là quan chức hàng không tin rằng tổ bay cần được miễn trừ một số quy định để duy trì hoạt động của ngành. Giới chức Hong Kong từng tuyên bố: "Thỏa thuận miễn trừ là cần thiết để duy trì hoạt động cần thiết của xã hội và nền kinh tế, đảm bảo việc cung cấp không bị gián đoạn đối với tất cả nhu cầu thiết yếu hàng ngày của người dân".
Albert Tjoeng, phát ngôn viên của Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA), đại diện cho 290 hãng hàng không, cho biết phi hành đoàn khác những du khách thông thường. Họ đang thực hiện các hành trình lặp lại vì công việc, chứ không phải đợi đến khi kết thúc cách ly mới có thể đạt mục đích cho chuyến đi. Họ được thông báo đầy đủ về các rủi ro và yêu cầu, nhận thức sâu sắc về những nguy cơ nếu có bất kỳ sơ suất nào trong công tác phòng chống dịch bệnh.
Khác du khách thông thường - những người có thể chỉ đi một chuyến về nhà trong năm để gặp gia đình, các đội bay sẽ thường xuyên thực hiện các chuyến bay quốc tế. Điều đó có nghĩa là phi hành đoàn có thể dành vài tuần, hoặc vài tháng để cách ly hiệu quả.
Một cơ trưởng của China Airlines cho biết anh có khoảng 50 ngày cách ly trong năm 2020. Mỗi tháng, người này có một chuyến bay giữa Đài Bắc - Sydney. Mỗi lần, vị cơ trưởng đều phải cách ly 3 ngày ở mỗi điểm đến và những ngày cách ly đều không có lương.
Dù vậy, các nhà dịch tễ học vẫn muốn thắt chặt quy tắc kiểm dịch đối với phi hành đoàn. Họ cho rằng việc miễn trừ tạo ra lỗ hổng tiềm ẩn cho nCoV len lỏi vào những nơi đã ngăn chặn nó thành công.
Nhà dịch tễ học Mike Toole của Viện nghiên cứu y tế Burnet (Australia) nhận định: "Nguy cơ phi hành đoàn nhiễm bệnh không thấp hơn một hành khách thông thường. Đó là một lỗ hổng tiềm ẩn trong hệ thống, và chúng ta không thể trở tay nếu có bất trắc". Nói cách khác, phi hành đoàn chính là "gót chân Achilles" - điểm yếu của ngành hàng không giữa đại dịch.
Nhưng IATA đã kêu gọi các chính phủ cho phép các tổ bay không tiếp xúc với đám đông được miễn trừ các yêu cầu về kiểm dịch, để đảm bảo chuỗi cung ứng hàng hóa có thể tiếp tục. Alexandre de Juniac, CEO của IATA, tin rằng sự chậm trễ trong chuỗi cung ứng toàn cầu đang gây nguy hiểm đến tính mạng của mỗi người, và hàng không là đối tác quan trọng trong cuộc chiến chống Covid-19. Do đó, việc áp dụng quy định nghiêm ngặt về kiểm dịch chắc chắn gây khó khăn cho phi hành.
Bên cạnh đó, Tổ chức Hàng không Dân dụng Thế giới ICAO cũng kêu gọi chính phủ các nước miễn trừ kiểm dịch cho phi hành đoàn phục vụ trên những chuyến bay chở vật phẩm y tế như thuốc men, thiết bị quan trọng như máy thở, khẩu trang, vật dụng vệ sinh và y tế... giúp giảm sự lây lan của Covid-19.
Nhưng thực tế một số thành viên tổ bay đã vi phạm quy tắc kiểm dịch, dẫn đến lây lan Covid-19 nghiêm trọng trong cộng đồng. Hồi tháng 12/2020, một lái xe ở Sydney, Australia người chuyên chở các đội bay quốc tế, có kết quả dương tính Covid-19. Cũng trong tháng đó, cảnh sát bang New South Wales, Australia phạt 13 thành viên phi hành đoàn bay quốc tế 760 USD mỗi người vì đến một số địa điểm ở Sydney trong thời gian cách ly. Vài ngày trước Giáng sinh 2020, một thành viên của tổ bay Qantas nhiễm nCoV sau chuyến bay từ Paris tới Darwin, và tiếp tục phục vụ chuyến bay nội địa khác tại Australia.
Bang New South Wales hiện yêu cầu các tổ bay quốc tế phải cách ly tại hai khách sạn tại sân bay theo chỉ định. Tại đây, các tiếp viên, phi công được cơ quan y tế và cảnh sát giám sát. Phi hành đoàn sống tại chính bang này phải được có kết quả xét nghiệm âm tính trước khi rời đi, và cách ly tại nhà sau đó.
Ngày 22/12, Đài Loan báo cáo ca lây nhiễm trong cộng đồng đầu tiên sau 250 ngày không có nCoV. Đó là một phi công 60 tuổi người New Zealand hoàn thành quy định cách ly 3 ngày và lây bệnh cho một người phụ nữ 30 tuổi. Người này sau đó bị phạt vì không thành thật trong kê khai lịch sử đi lại và bị hãng bay sa thải.
Sau đó, Đài Loan thắt chặt các quy tắc kiểm dịch đối với các phi hành đoàn. Theo luật mới từ 1/1, phi hành đoàn của hòn đảo này phải cách ly 7 ngày sau một chuyến bay đường dài và cần kết quả âm tính với Covid-19 mới được phép rời đi.
Anh Minh (Theo CNN)