Lãi suất trung bình trên 10%, thậm chí nhiều đợt phát hành tới 12-13%, song trái phiếu bất động sản vẫn có tỷ lệ chào bán thất bại cao nhất.
Báo cáo của Công ty chứng khoán SSI cho biết, bất động sản là lĩnh vực đứng thứ hai về khối lượng phát hành trái phiếu doanh nghiệp trong 8 tháng đầu năm, tương đương gần một phần ba tổng thị trường, nhưng đứng cuối về tỷ lệ chào bán thành công.
44 doanh nghiệp bất động sản chào bán trái phiếu qua 139 đợt với tổng khối lượng 47.800 tỷ, nhưng chỉ có hơn 77% thành công. "Đây là mức thấp nhất trong các nhóm", báo cáo SSI viết.
Khác với nhóm ngân hàng, những đợt phát hành trái phiếu của doanh nghiệp bất động sản thường có lãi suất cao hơn hẳn. Lãi suất bình quân trái phiếu bất động sản trong 8 tháng đầu năm đạt 10,01%. Chỉ có bốn doanh nghiệp huy động vốn với lãi suất dưới 8% và nếu loại trừ các đợt này, lãi suất phát hành bình quân tăng lên 10,3% năm. Trong khi đó, ngân hàng - đứng đầu về tỷ lệ phát hành thành công - có mức lãi suất trung bình chỉ 6,72% năm.
Thống đốc Lê Minh Hưng vừa có văn bản yêu cầu các nhà băng rà soát hoạt động đầu tư trái phiếu doanh nghiệp, đặc biệt là việc đầu tư hoặc tăng quy mô vốn cho các tổ chức phát hành trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản. Các ngân hàng thương mại không được mua trái phiếu nhằm cơ cấu lại khoản nợ của doanh nghiệp phát hành, đồng thời phải có biện pháp giám sát sau cho vay, hạn chế nợ xấu phát sinh.
"Bất động sản là lĩnh vực kinh doanh yêu cầu vốn lớn và tiềm ẩn nhiều rủi ro. Rủi ro cao hơn nên lãi suất trái phiếu thuộc nhóm cao nhất cũng là điều dễ hiểu", nhóm phân tích bình luận. Nhưng điều này cũng dẫn tới câu hỏi: Tại sao phát hành với mức lãi suất hấp dẫn, nhưng bất động sản đứng chót bảng về tỷ lệ thành công?
Như đợt phát hành trái phiếu 2.000 tỷ đồng của Công ty TNHH An Quý Hưng - cổ đông đã thâu tóm Vinaconex trong đợt thoái vốn của SCIC, mặc dù đưa ra mức lãi suất lên tới 12% mỗi năm, song vẫn bất thành.
Một số chuyên gia cho rằng, vấn đề nằm ở khẩu vị rủi ro của các khách hàng tiềm năng, đặc biệt là các định chế tài chính lớn, không đơn giản chỉ lãi suất cao mà chấp nhận đầu tư.
Nói với VnExpress, ông Bùi Nguyên Khoa, Trưởng nhóm vĩ mô Công ty chứng khoán BIDV (BSI) nhận định, các doanh nghiệp bất động sản tìm nguồn vốn qua kênh trái phiếu một phần do bị siết vốn kênh tín dụng khiến các công ty này phải tìm nguồn thay thế.
Nhưng vị chuyên gia này cho rằng, kênh trái phiếu có thể chỉ là biện pháp để "lách" việc kiểm soát dòng vốn. Do hầu hết những đợt phát hành được thực hiện bằng hình thức riêng lẻ giới hạn số lượng nhà đầu tư và có khối lượng lớn, người mua, thực tế, phải là những đơn vị có tiềm lực tài chính mạnh, như ngân hàng hoặc các công ty chứng khoán.
Thống kê của SSI cho biết, trong tổng số 36.876 tỷ đồng trái phiếu bất động sản được phát hành thành công, hơn 20% được mua bởi các ngân hàng thương mại, gần 9% được mua bởi các công ty chứng khoán. Trong khi đó, hơn 60% kết quả chào bán chỉ có thông tin chung chung là do nhà đầu tư trong nước mua.
Một chuyên gia trong lĩnh vực tài chính cũng bình luận, các ngân hàng hay công ty chứng khoán sẽ không "nhắm mắt" chọn chỉ vì mức lãi suất cao. "Các tổ chức mua và đơn vị phát hành thông thường có những mối quan hệ từ trước và họ hiểu về tổ chức phát hành cũng như mức độ rủi ro. Lãi suất cao giúp tăng tính hấp dẫn, nhưng không có nghĩa nó là tấm bùa giúp các đợt chào bán chắc chắn sẽ thành công", chuyên gia này bình luận.
Minh Sơn