Từng là niềm tự hào, hy vọng của Trung Quốc để cạnh tranh với các đế chế toàn cầu, nay Jack Ma từng bước bị Bắc Kinh "kìm hãm".
Năm nay, tài sản của Jack Ma - đồng sáng lập Alibaba, từng chạm đỉnh 61,7 tỷ USD. Ông cũng được kỳ vọng sẽ lấy lại ngôi vị giàu nhất châu Á, lọt top 10 người giàu nhất thế giới khi thương vụ IPO dự kiến của Ant Group thành công.
Hồi tháng 4, tỷ phú này cũng được ca ngợi giúp lấy lại hình ảnh của Trung Quốc sau đại dịch khi quyên góp hàng chục triệu khẩu trang, máy trợ thở, kit xét nghiệm cho hơn 100 quốc gia trên toàn cầu, trong đó có Mỹ, Nga...
Tuy nhiên, mọi thứ đảo lộn nhanh chóng với Jack Ma chỉ trong quý cuối cùng năm 2020. Đầu tháng 11, Bắc Kinh đột ngột chỉ đạo hoãn IPO Ant Group ngay trước giờ G. Từ đó đến nay, Trung Quốc liên tục siết chặt quản lý với các doanh nghiệp của Jack Ma.
Mới đây nhất, Cơ quan Giám sát Thị trường Trung Quốc thông báo điều tra Alibaba "vì các hoạt động bị nghi ngờ là độc quyền" hồi giữa tuần trước. Sau khi bị dừng IPO, Ant Group cũng buộc phải thay đổi để đáp ứng các quy định quản lý mới, cũng như sẽ chịu sự giám sát chặt chẽ hơn và các hạn chế về vốn và đòn bẩy tương tự như ngân hàng truyền thống.
Jack Ma chạm mặt ông Tập năm 2015. Ảnh:Ted S.Warren/Press Pool.
Nhiều ý kiến cho rằng, đây là những động thái "đáp trả" của Bắc Kinh sau khi Jack Ma làm phật lòng các cơ quan quản lý. Tại một sự kiện đầu quý IV, suốt bài phát biểu dài 21 phút, tỷ phú này đã công khai chỉ trích Bắc Kinh kìm hãm sự đổi mới và cho rằng các ngân hàng truyền thống hoạt động như "các cửa hàng cầm đồ" vì luôn yêu cầu thế chấp trước khi vay. Ông còn tự tin khẳng định có thể giúp giải quyết các vấn đề tài chính của Trung Quốc thông qua đổi mới.
Theo WSJ, tuyên bố của Jack Ma chọc tức các lãnh đạo cấp cao Trung Quốc, trong đó có ông Tập. Nó đã đẩy mối quan hệ căng thẳng giữa tỷ phú này và chính quyền lên đến đỉnh điểm khi Bắc Kinh vẫn luôn lo lắng về tầm ảnh hưởng và tốc độ phát triển nhanh chóng của các nền tảng thanh toán điện tử của Jack Ma.
Ông Tập đã trực tiếp chỉ đạo điều tra các rủi ro và hoãn thương vụ IPO dự kiến lớn nhất thế giới của Ant. Trung Quốc đã bắt đầu thay đổi thái độ và mạnh tay với Jack Ma cùng các nền tảng của ông khi coi đây là mối đe doạ với sự ổn định của nền kinh tế, xã hội.
Để cứu vớt mối quan hệ với Bắc Kinh, Jack Ma đã đề nghị đưa cho Trung Quốc bất kỳ nền tảng nào của Ant Group tại cuộc gặp các lãnh đạo cao cấp ngân hàng trung ương, cơ quan giám sát... Tuy nhiên, đề nghị trên cũng không thể xoa dịu cơn giận của các nhà lãnh đạo Trung Quốc và cứu vớt thương vụ IPO của Ant.
Chỉ sau 2 tháng bị Trung Quốc siết chặt kiểm soát, khối tài sản của Jack Ma đã bốc hơi gần 11 tỷ USD. Jack Ma hiện chỉ sở hữu 50,9 tỷ USD và rơi xuống vị trí thứ 25 trong bảng xếp hạng người giàu thế giới. Trong khi đó, vốn hoá của Ant Group được dự báo có thể bốc hơi đến 140 tỷ USD. Đồng thời, hãng công nghệ tài chính này cũng phải trả lại hàng trăm tỷ USD cho các nhà đầu tư.
Trung Quốc đang thúc giục Ant cải tổ hoạt động. Tuy nhiên, theo nguồn tin của Bloomberg, thương vụ IPO của Ant hiện chỉ có cơ hội hồi sinh rất nhỏ trong năm tới.
Những động thái cứng rắn của Trung Quốc nhắm vào Jack Ma cũng có thể là lời cảnh báo cho ông chủ các hãng công nghệ nước này khi họ từng giàu lên nhanh chóng trong bối cảnh Bắc Kinh để ngành internet tự do phát triển. Tuy nhiên, quan điểm này giờ đã thay đổi khi sức ảnh hưởng của các doanh nghiệp trên ngày càng lớn.
Anh Tú (Tổng hợp)